Εκεί που ζει η Ιστορία…

Βαδίζοντας ο επισκέπτης στα δρομάκια της Ύδρας, ανάμεσα στα καλοοσυντηρημένα αρχοντικά του νησιού, περιπλανιέται νοερά στα χρόνια που στα ίδια αυτά σημεία συγκεντρώνονταν ναυτικοί, έμποροι, καπετάνιοι, καραβοκύρηδες και προύχοντες,  οι οποίοι έδιναν ζωή σε έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς στόλους της Μεσογείου. Η πολιτική και πολεμική κατάσταση στην Ευρώπη στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα προσέφεραν την ευκαιρία στους ικανούς ναυτικούς της Ύδρας, που εκμεταλλεύτηκαν τα προνόμια και τη στρατηγική θέση του νησιού,  να πλουτίσουν από το θαλάσσιο εμπόριο. Δεκάδες πλοία απέπλεαν καθημερινά από το λιμάνι του νησιού για τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης.

Ήδη από το 1749 λειτουργούσε στον περίβολο του σχολείου του Αγίου Βασιλείου η «Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Ύδρας» καταδεικνύοντας τον προσανατολισμό του νησιού στο εμπόριο αλλά και την ανάγκη να επανδρωθούν τα πλοία με καταρτισμένα πληρώματα. Στη Σχολή διδάσκονταν όχι μόνο ναυτική θεωρία και τεχνικές αλλά και ξένες γλώσσες που θα ήταν απαραίτητες για την επικοινωνία με ξένες αρχές και εμπόρους στα λιμάνια που κατέπλεαν.

Ωστόσο, το όνομα της Ύδρας είναι συνδεδεμένο με την Επανάσταση του 1821. Στο ξέσπασμα της Επανάστασης το νησί διέθετε ικανούς, έμπειρους ναυτικούς αλλά και δεκάδες πλοία. Χάρη στη μαχητική φωνή και τις προσπάθειες του ηρωικού πλοιάρχου Αντώνη Οικονόμου, ο λαός και οι μεγάλοι καραβοκύρηδες και προύχοντες του νησιού αποφάσισαν τη συμμετοχή και της Ύδρας στην Επανάσταση.

Στα χρόνια του αγώνα οι Υδραίοι προσέφεραν στον αγώνα χρήματα, πλοία και πληρώματα. Τα άλλοτε εμπορικά πλοία εξοπλίστηκαν και συγκρότησαν μαζί με τις Σπέτσες και τα Ψαρρά τον πολεμικό στόλο των επαναστατημένων Ελλήνων. Βούλγαρης, Τοπάζης, Μιαούλης, Κουντουριώτης έχουν συνδέσει το όνομά τους με την Επανάσταση. Στην είσοδο του λιμανιού της Ύδρας, το μπρούτζινο άγαλμα του Ανδρέα Μιαούλη του γλύπτη Κώστα Καζάκου, υποδέχεται τους επισκέπτες του νησιού. Η μπλε επαναστατική σημαία με το σταυρό και τη ρήση «Ελευθερία ή Θάνατος» και τα κανόνια που βρίσκονται τοποθετημένα στον προμαχώνα θυμίζουν τη ναυτική δύναμη της Ύδρας.

Τα πλούσια πετρόκτιστα αρχοντικά που ακόμα στέκουν στην Ύδρα  είναι μάρτυρες του πλούτου που είχαν στα χέρια τους οι καραβοκύρηδες κατά το 18ο και 19ο αιώνα. Ωστόσο, ίσως είναι πιο συγκινητική η σκέψη ότι πίσω από αυτούς τους τοίχους έγιναν συζητήσεις, υπήρξαν συγκρούσεις και πάρθηκαν αποφάσεις που οδήγησαν στην ελευθερία.

Το Αρχοντικό του Λάζαρου Τσαμαδού στεγάζει σήμερα τη Σχολή Εμποροπλοιάρχων και το Αρχοντικό του Κριεζή το Γηροκομείο. Από το 1936 το τετραώροφο Αρχοντικό του Τομπάζη φιλοξενεί το περίφημο παράρτημα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών που έχει γράψει τη δική του ιστορία στην ελληνική τέχνη. Ως παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου λειτουργεί η Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη. Στον αδερφό του Γιώργο Κουντουριώτη ανήκε η οικία όπου σήμερα λειτουργεί το Μουσείο Μεταβυζαντινής Τέχνης και Ιστορίας της Ύδρας.

Αντάξια ανάμεσα στα αρχοντικά των προυχόντων και των πλοιοκτητών του 19ου αιώνα, στέκει το κτήριο που στεγάζει το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας. Σε αυτή τη θέση, που δεσπόζει στην είσοδο του λιμένα οικοδομήθηκε το πρώτο κτίριο των Αρχείων από τον Υδραίο εφοπλιστή Γκίκα Ν. Κουλούρα με σεβασμό στην ιστορία, την αρχιτεκτονική και το τοπίο του νησιού. Από το 1952 πέρασε στο ελληνικό κράτος μετά από δωρεά του εφοπλιστή φιλοξενώντας τη συλλογή τους .

Στα πρόσωπα που έπαιξαν κομβικό ρόλο στη λειτουργία του ΙΑΜΥ συγκαταλέγονται επίσης ο  Αντώνιος Δ. Λιγνός, γιατρός και Δήμαρχος Ύδρας, που μερίμνησε για ταξινόμηση και μεταγραφή των τεκμηρίων του Αρχείου της Κοινότητας Ύδρας (1798 – 1865) και ο Σεβ. Μητροπολίτης τ. Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ.κ. Ιερόθεος που φρόντισε για την ανέγερση του σημερινού κτιρίου του Αρχείου στη θέση του αρχικού που είχε κατεδαφιστεί για στατικούς λόγους.

Το Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Ύδρας διατηρεί μουσειακό τμήμα με έργα της ελληνικής τέχνης του 19ου και του 20ου αιώνα. Ξεχωρίζουν τα έργα ζωγραφικής, προσωπογραφίες, πορτρέτα πλοίων, ιστορικοί χάρτες,  που εκτίθενται στην Ιστορική Πινακοθήκη του Μουσείου. Η Βιβλιοθήκη του ΙΑΜΥ διαθέτει περισσότερους από 15000 τίτλους βιβλίων, κυρίως παλαιών και σπάνιων εκδόσεων, πολλές από τις οποίες χρονολογούνται από τις αρχές του 18ου αιώνα. Στο Αρχειακό Τμήμα του ΙΑΜΥ ανήκουν «θησαυροί» που προέρχονται από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και αφορούν στην ιστορία της Ύδρας κυρίως κατά τον 18ο, 19ο και 20ο αιώνα.

Το ΙΑΜΥ, χωρίς να παραβλέπει την επιστημονικό του προσανατολισμό, διατηρώντας τις συλλογές του ανοιχτές στους ερευνητές, παράλληλα αναπτύσσει πλούσια πολιτιστική δράση. Σε όλη τη διάρκεια του έτους, στους χώρους του φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, οργανώνονται ομιλίες και συνέδρια, συναυλίες κτλ. Έχει γίνει σημείο αναφοράς για την Ύδρα αναλαμβάνοντας έναν κομβικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό ρόλο.

Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Ύδρας

Τ.Κ. 18040
Λιμάνι Ύδρας
Ύδρα

Τηλ: (+30) 22980-52355
Fax: (+30) 22980-52355

mail@gak-ydras.att.sch.gr
https://www.iamy.gr/